KOYUN VE KEÇİLERDE ÇELERME -ENTEROTOKSEMİ ( MERA) AŞISI

KOYUN VE KEÇİLERDE ÇELERME -ENTEROTOKSEMİHalk arasında, çeşitli bölgelerde  çelerme hastalığı da  denilir.Hastalık sürüde her yaştaki  koyun ve kuzularda, keçi ve oğlaklarda görülür. Sürüde hastalık hiçbir belirti göstermeden ani ölümlerle kendini gösterir . Hastalık besi durumu iyi olan koyunlarda ve keçilerde  daha sık görülür.

Bu hastalık barsaklarda normalde bulunan bakterilerin çoğalarak toksin salgılamasından ileri gelir. Bakteriler meralarda ve hayvanların sindirim sisteminde daima bulunur. Hastalığın meydana gelmesinde mevsim ve gıda değişiklikleri kesif tane yemle beslenmeler büyük rol oynar. Kuru yemden meraya veya meradan kuru yeme geçişler hastalığın çıkması için başlıca nedenlerdir.

Hasta olan hayvanlar herhangi bir belirti göstermeksizin ani olarak ölürler. Genel olarak yetiştiriciler, hayvanlarını ağılda ölü olarak bulurlar. Besi durumu iyi, akşam sağlam olan hayvanlar, sabahleyin ölü olarak bulunurlar. Hastalık belirtilerini görmek nadiren mümkündür. Bu belirtiler hayvanda genel bir halsizlik ve dengesizlik, güçlükle yerinden kalkma, yerde bir tarafı üzerinde yatma ve sinirsel belirtiler gösterir. Yem yemeyi bırakır, dişlerini gıcırdatır, etrafında döner, bazen de ishal görülebilir. Kuzuların fazla miktarda süt emmeleri, yem yeme devrelerine geçiş dönemlerinde hastalık ani ölümlerde kendisini gösterir. Yoğun şekilde hububat ağırlıklı kesif yemle beslenen sürülerde de hastalık görülür. Sürüdeki mevcut hayvanlar meraya çıkmadan önce mutlaka aşılatılması gerekmekte.

Ölen hayvanlara otopsi yapıldığında bağırsakların gazla ve işkembenin yemle dolu olması, karın boşluğunda bol bir sıvının bulunması, kalpte kanamalar, kalp kesesinde berrak ve hava temasında pıhtılaşan bir sıvının bulunması, böbreklerin şiş ve yumuşak bir kıvamda, genel bir bağırsak yangısının görülmesi hastalığı hatırlatan en önemli bulgulardır.

Hastalığın kısa sürmesi, ölümlerin ani oluşu, mevsim ve yem değişiklikleri, ani mera değişikliğindeki görülen ölümler bu hastalıktan şüphelendirir. Hastalığın kesin tanımı için ince bağırsaklar içeriği ile ayrı bir kapta karaciğer ve böbrek taze olarak laboratuara gönderilmelidir.

Hastalığın pratikte etkili bir tedavi şekli yoktur. Hastalığın görüldüğü yerlerde vakit kaybetmeksizin koruyucu aşılarla sürünün tamamı aşılanmalı, takip eden yıllarda da aşılamaların mutlaka yaptırılması gerekmektedir.    
                                            TEDAVİ VE KORUMAHastalık çok hızlı seyrettiğinden, tedavi imkanı yoktur. Ani yem değişikliği yapmak, hayvanların önlerinde daima kaba yem bulundurmak, hasadı yapılmış ekin tarlalarında (anızda) otlatmamak gibi beslenme konusunda önlemler alınabilir.
En garantili yöntem, hastalık mevsiminden 1-1,5 ay önce ilkbahar ve sonbaharda hayvanların aşılanmasıdır. Kuzular ilk yıl iki defa aşılanırsa, sonraki yıllarda tek aşılama yeterli olabilir.
Hayvanların yetiştirilme yönlerine göre çeşitli aşılama proğramları hazırlanabilir. Ülkemizde uygulanan aşılama şekli sütten kesilmiş kuzu, toklu ve koyunlara uygulanan aşılama proğramıdır. Koyun ve keçilere ilk aşılamadan 6 ay sonra yapılacak ikinci bir aşılama, doğacak olan kuzulara kolostral antitoksin sağlaması açısından çok önemlidir.